Kuchnia cypryjska skłania do długiego biesiadowania przy stole, a tradycyjne meze, dobre wino i towarzystwo sprawiają, że człowiek na Cyprze czuje, że żyje!
Kuchnia cypryjska – meze
Gdy niespodziewani goście pojawiali się w domu cypryjskiej gospodyni, ta częstowała ich wszystkim, co miała. W ten sposób powstało meze. Zastanawiacie się co to? Otóż meze (mezé – pisowania oryginalna) to posiłek złożony z wielu małych porcji różnych dań. Słowo „meze” oznacza w języku cypryjskim „smaki” i doskonale oddaje ideę tego posiłku, czyli smakowanie.
Chcecie spróbować tradycyjnych dań cypryjskich, ale boicie się, że nie traficie w swój smak i stracicie pieniądze, ale i nerwy? Meze to najlepsze rozwiązanie tego problemu. Możecie zamówić je na Cyprze w prawie każdej restauracji. Koszt meze waha się w zależności od jego rodzaju: rybna wersja jest droższa (18 – 21 EUR za osobę), zaś mięsna trochę tańsza (15 – 18 EUR za osobę).
Na meze przychodzimy zawsze z towarzyszem albo nawet kilkoma, ponieważ nie jest możliwe zamówienie tylko jednej porcji (minimum dwie). Każdy talerzyk meze jest wypełniony czymś innym, więc restauracje nie chce robić zestawu dań tylko dla jednego gościa. Bardzo dobrym pomysłem jest przyjście do restauracji we czwórkę i zamówienie dwóch lub trzech meze, zamiast czterech. Oszczędzacie w ten sposób pieniądze, a nic nie tracicie, ponieważ zestawy są bardzo duże.
Zestawy meze różnią się w zależności od restauracji, do której pójdziemy, ale pewne elementy są stałe. Na pewno na stole pojawi się sałatka farmerska, która bardzo przypomina sałatkę grecką (warzywa + ser feta), chociaż z pewnymi różnicami (kapusta, brak oliwek). Do tego na pewno podane zostaną chlebki pita albo frytki, ser halloumi i dipy. Ta ostatnia część meze jest bardzo ważna. Dipy są robione na świeżo i jest wiele ich rodzajów, np. tzatziki (grecki jogurt, ogórek, oliwa, czosnek) czy tahini (pasta na bazie nasion sezamu). Dipy je się razem z chlebem, ale w specyficzny sposób. Cypryjczycy nakładają kilka rodzajów sosów na talerz małymi łyżeczkami, a następnie biorą małe kawałki chleba, smarują je i zjadają. Mięsna wersja meze jest bogatsza niż rybna, chociaż myślałam, że będzie odwrotnie. Wynika to z bardzo dużej różnorodności podawania mięsa na Cyprze o czym napiszę więcej poniżej.
Osobiście, dużo bardziej smakowało mi meze mięsne, chociaż zdecydowanie nie jestem rasowym mięsożercą. Restaurator w tawernie Yefseis En Lefko w Larnace przyniósł nam w zestawie z mięsem bardzo dużo półmisków z serami, zapiekane bakłażany, a także sosy, sałatkę i grzyby. Zwieńczeniem naszego meze była golonka. W wersji rybnej na koniec przynoszona jest ryba – okoń morski (ang. Sea bass).
Kuchnia cypryjska – ser halloumi
Jeden z najważniejszych lokalnych produktów Cypru. Jest obowiązkowym dodatkiem do wielu dań i nieodłącznym elementem meze. Ser ten jest bogaty w składniki odżywcze i nie traci ich po podgrzaniu. Jest bardzo plastyczny, często podawany po prostu grillowany. Prawdziwy ser halloumi musi zawierać w sobie minimum 50% mleka koziego lub owczego. Wszystkie sery niespełniające tej normy nie mogą być nazywane serami halloumi.
Kuchnia cypryjska – mięsa i ryby
Na Cyprze je się zdecydowanie więcej mięsa, ponieważ jest ono bardzo tanie i wszędzie dostępne. Ryby są za to bardzo drogie, ponieważ nie ma ich za wiele wokół wyspy. Na Cyprze z powodu często występujących susz, postanowiono deszczówkę wykorzystywać jako zapas wody. Jest ona przechowywana w specjalnych zbiornikach retencyjnych. Niestety, wpływa to negatywnie na faunę wodną, nie wchodząc w szczegóły tego procesu, gdy nie ma normalnego obiegu deszczówki, ryby w wodzie nie mają co jeść i jest ich znacznie mniej niż być powinno.
Kuchnia cypryjska – MIĘSA
Jest kilka cypryjskich dań mięsnych, których musicie spróbować:
Sheftalia – to rodzaj kiełbasy, która owijana jest cienką błoną tłuszczu obejmującą jelita świni, krowy lub owcy. Błona wypełniona jest mięsem wieprzowym albo jagnięciną. Do wnętrza dodaje się również dosyć duże kawałki pietruszki. Wygląda to trochę jak nasze polskie mielone. Dzięki temu, że błona jest opiekana nad żywym ogniem, środek sheftalia jest bardzo soczysty. Polecam spróbować tego dania, nie zrażajcie się tym jak jest robione.
Souvla (σούβλα) – to cypryjskie szaszłyki wypiekane na grillu. Mięso jest krojone w dosyć duże kawałki i nie jest niczym przekładane. Z reguły robi się szaszłyki z karkówki i łopatki jagnięcej albo wieprzowej. Mięso pieczone jest bardzo długo.
Dolmades – to cypryjskie gołąbki – mięso z ryżem zawijane jest w liście winorośli.
Kleftiko – mięso jagnięce pieczone we własnym sosie w piecu zwanym ofton. Kleftiko podaje się najczęściej z ziemniakami, a także warzywami, np. marchewką, cebulą czy pomidorem.
Tavas – to jagnięcina duszona przez wiele godzin w specjalnym garnku z ziemniakami i warzywami. Danie to jest bardzo wyraziste w smaku, przyprawiane jest, m.in. kminkiem.
Kuchnia cypryjska – ryby
Skoro już wiecie, że nie ma ich zbyt wiele na Cyprze, to macie też świadomość, że mogą być mrożone. Są, na szczęście ryby, które z pewnością dostaniecie świeże. Oto one:
Sea bass – okoń morski, jedna z najpopularniejszych na Cyprze ryb. Jest bardzo delikatna w smaku . Wielkość ma raczej średnią, więc możecie się nią nie najeść, ale warto jej spróbować, bo jest pyszna.
Sea bream – dorada, ryba ta jest popularna również w Polsce.
Barwena (ang. red mullet) – czerwona, średniej wielkości ryba (największe osobniki osiągają 40 cm długości), która posiada bardzo soczyste mięso. Swój kolor barwena zawdzięcza diecie obfitującej w krewetki i inne małe zwierzęta żyjące na dnie morza.
Marida – małe rybki, które są grillowane. Można je zjadać w całości, ponieważ są bardzo delikatne. Podaje się je w dużej ilości.
Kuchnia cypryjska – wino
Wino jest najważniejszym alkoholem produkowanym na wyspie. Cypr jest pierwszym państwem europejskim produkującym wino i robi to naprawdę dobrze! Cypryjskie wina uchodzą za jedne z najlepszych na świecie. Najwięcej tego trunku, w przeliczeniu na mieszkańca, produkuje się również na Cyprze. Wydaje się oczywiste, że wino jest nieodłącznym elementem biesiad i pije je tutaj prawie każdy 😉
Wino w sklepach i restauracjach jest bardzo tanie. Butelkę możecie kupić już od 1,5 EUR, czyli około 7 zł. W restauracjach ceny za wino zaczynają się od kilku EUR. Warto spróbować lokalnie produkowanych trunków. Zapytajcie w sklepie o rodzinne marki. Takie wina wcale nie będą dużo droższe (ok. 5-6 EUR), za to w smaku są wyśmienite.
Pod koniec sierpnia w Limassol odbywa się Festiwal Wina, na który zjeżdżają się mieszkańcy wyspy, a także turyści. Jest to bardzo popularna impreza obfitująca w atrakcje, m.in. równolegle odbywają się na festiwalu występy wokalno-taneczne, przedstawienia teatralne i degustacje wina. Wstęp na festiwal jest bezpłatny, ale jeżeli chcecie popróbować trunków to musicie zapłacić za taką możliwość.
Wino jest również produkowane przez niektóre restauracje albo sprzedawane bez nazwy jako własne. Tak zwane „house wine” jest tanie i z reguły całkiem dobre.
Kuchnia cypryjska – słodycze
Słodycze cypryjskie są, przede wszystkim, bardzo słodkie! Popularne na wyspie są zarówno greckie, jak i tureckie słodkości. Oto niektóre z nich:
Loukoumi (lukumi) – można je w uproszczeniu nazwać galaretkami obtaczanymi w cukrze pudrze, choć nie zawierają żelatyny. Masa na te cukierki jest mieszana i podgrzewana w specjalnej kadzi przez 6 godzin, następnie stygnie przez całą noc i następnego dnia jest krojona i obsypywana cukrem pudrem. Lukumi składają się z cukru, skrobi kukurydzianej i dodatków: aromatów albo orzechów. Ilość smaków tych słodyczy jest zatrważająca nawet dla takiego łasucha jak ja. Bardzo popularne są lukumi różane z dodatkiem olejku eterycznego róży, a także cytrynowe czy bergamotowe. Osobiście próbowałam również smaku czekoladowego z orzechami, a także ouzo, czyli greckiego alkoholu z anyżem. Warto wybrać się do jednej z rodzinnych firm, które produkują lukumi. Mnie wyszkoliła pani Ksenia z Pafos 🙂
Carob cream – krem czekoladowy z wyciągiem z owoców drzewa świętojańskiego. Smakuje podobnie jak nutella, ale jest od niej dużo tańszy. To jeden z produktów, który przywozi się do domu, żeby pamiętać dłużej smaki Cypru.
Soutzoukos – to słodycze, które dostaniecie również w Gruzji. Soutzoukos wyrabia się z soku z winogron i czasami dodaje się do niego, np. sok z granatu, orzechy albo syrop z karobu. Wyglądem przypomina on świecę, a według mnie smakuje też podobnie 😉
Baklava (bakława lub baklawa) – przesłodki deser, na który składają się cieniutkie, listkowe ciasto filo, miód i orzechy. Baklavę się piecze, a następnie polewa lukrem i posypuje zmiażdżonymi, niesolonymi orzechami pistacjowymi. Jest to deser bardzo popularny w Turcji, ale pojawia się również coraz częściej w Polsce.
Kawa cypryjska – jest to słodka odmiana espresso. Można ją zamawiać w restauracjach i barach w różnym stopniu posłodzenia. Rekomenduje się średni stopień i tylko taki spróbowałam na miejscu. Kawa ta jest dosyć mocna, bardzo aromatyczna i gęstsza niż inne kawowe napoje. Do kawy cypryjskiej warto zamówić, np. figi w miodzie – pychota!
Kuchnia cypryjska – owoce i warzywa
Kuchnia cypryjska – owoce
Pomarańcze – Największe plantacje pomarańczy na Cyprze znajdują się pod Limassol. Drzewa owocowe ciągną się tam kilometrami i muszę przyznać, że bardzo, ale to bardzo, zazdroszczę ich Cypryjczykom. Pomarańcze dojrzewające w słońcu mają tam nieziemski smak!
Cytryny – Na Cyprze rosną również drzewa cytrynowe. Posiadacze działek i domków dosyć często mają takie drzewo na swoim terenie. W restauracjach do wielu dań podaje się połówkę cytryny. Zapytałam kelnera, czy rzeczywiście używa się jej tutaj do wszystkiego? Odpowiedział, że właściwie tak, z wyjątkiem chleba.
Truskawki – rosną na Cyprze przez prawie cały rok z wyjątkiem zimy. Byłam na wyspie w kwietniu i kupiłam sobie cały pojemnik tych owoców.
Pomelo, mango, brzoskwinie, morele, arbuz – wszystkie one rosną sezonowo na Cyprze.
Karob (carob) – owoc drzewa świętojańskiego (inaczej szarańczyn strąkowy). Karob jest niezwykle zdrowy i odżywczy. Zawiera w sobie tak dużo substancji dobrze wpływających na organizm ludzki, że mówi się, że gdyby nastał głód na Cyprze, to wystarczyłoby żywić się tylko karobem, żeby przeżyć. W smaku przypomina on bardzo kakao, dlatego często jest jego zamiennikiem. Korab jest gotowy do jedzenia, gdy jest ciemny i wysuszony. Na Cyprze dostaniecie wiele produktów z dodatkiem karobu, np. syrop z karobu czy krem à la nutella. CIEKAWOSTKI: Nasiona drzewa świętojańskiego znajdujące się w jadalnych strąkach ważą dokładnie tyle, co jeden karat. Karobem żywił się ponoć Jan Chrzciciel.
Kuchnia cypryjska – warzywa
Taro, zwane również kolokazją (kolokasi) – warzywo występujące na Cyprze i używane podobnie jak w Polsce ziemniaki. Jest to roślina tropikalna, która występuję tylko na niektórych obszarach na świecie. Dodaje się ją do mięs, a także innych warzyw. Przeznaczona jest do duszenia lub smażenia w czerwonym winie. Warzywo to wyglądem przypomina coś pomiędzy burakiem i marchewką, ma stożkowaty kształt.
Szpinak – Cypr jest jednym z najważniejszych producentów tej rośliny w Europie.
Rukola (rokietta siewna) – bardzo popularna na świecie roślina, która również w Polsce stała się jednym z ulubionych dodatków do sałatek. W smaku jest dosyć ostra. Cypr z roku na rok zwiększa jej eksport.
Okra (piżmian) – roślina pochodząca z Afryki, bardzo mało znana w Polsce. Jest niezwykle bogata w błonnik. Ponoć w smaku wyczujecie mieszankę bakłażana i fasoli szparagowej, ale niestety nie jestem tego w stanie potwierdzić, bo nigdy jej nie próbowałam. Do gotowania używa się niedojrzałych owoców okry.
Jesteście chętni, żeby odwiedzić Cypr? Macie jakieś pytania? Bądźcie na bieżąco! Zapraszam do polubienia mojego fanpage’a na Facebooku: https://www.facebook.com/podrozodkuchni
Czytaj także: